Αν ανατρέξουμε στην αρχαία Ελλάδα, βλέπουμε ότι ο Θαλής το 500 π.Χ. είχε ανακαλύψει τον στατικό ηλεκτρισμό. Ο Λεύκιππος και ο Δημόκριτος το 400 π.Χ. διατυπώνουν την ατομική θεωρία, που είναι η πρώτη σοβαρή προσπάθεια υλιστικής εξήγησης του κόσμου, χωρίς παρέμβαση καμμιάς υπερφυσικής δύναμης. Ο Αρίσταρχος το 300 π.Χ. διατύπωνε πρώτος την ηλιοκεντρική θεωρία, ο Ερατοσθένης το 250 π.Χ. αποδεικνύει την σφαιρικότητα της Γης και υπολογίζει τη περίμετρο της, με αρκετή ακρίβεια, σε 252.000 στάδια. 700 δε πλέον χρόνια αργότερα, αλλά ακόμη και σήμερα, η Εκκλησία μας λέει ότι η Γη επιπλέει των υδάτων, όπως σαφώς ψέλνεται την Μεγάλη Πέμπτη «ο εν ύδασι την γην κρεμάσας». Χαίρε σκότος…
Ο Πυθαγόρας έβαζε τις βάσεις των Μαθηματικών, ο Ευκλείδης της Γεωμετρίας, ο Αρχιμήδης με ένα πλήθος μηχανικών επινοήσεων και ο Ήρων ο Αλεξανδρεύς κατασκεύασε την πρώτη ατμομηχανή (ατμοστρόβιλος), το 150 π.Χ. Μια κατασκευή όπου είχαν εφαρμοσθεί δύο τρομερές εφευρέσεις. Η δύναμη του ατμού, που ακόμη και σήμερα κινεί πλοία και ατμοηλεκτρικά εργοστάσια, και η δύναμη των αερίων, που σήμερα είναι η τελευταία λέξη για την κίνηση των πυραύλων, των αεροπλάνων, και των διαστημοπλοίων.
Ο Ιπποκράτης, το 400 π.Χ. αποφαίνεται αυτό που η σύγχρονη Ιατρική έχει αποδείξει, ότι ο δαιμονισμός είναι ασθένεια και συγκεκριμένα πάθηση του εγκεφάλου, ενώ ο Χριστός (καίτοι γιος Θεού, όπως έλεγε), δεν το γνώριζε, και διέταζε τα δαιμόνια να εξέλθουν από τους ασθενείς…που δεν ήταν ασθενείς, αλλά κατά πάσα πιθανότητα ήταν αβανταδόροι, μέλη της 70μελούς ομάδας που προηγείτο του Χριστού (όρα «Κατά Λουκάν», κεφ. Ι΄ παρ. 1).
Ο Ιπποκράτης, το 400 π.Χ. αποφαίνεται αυτό που η σύγχρονη Ιατρική έχει αποδείξει, ότι ο δαιμονισμός είναι ασθένεια και συγκεκριμένα πάθηση του εγκεφάλου, ενώ ο Χριστός (καίτοι γιος Θεού, όπως έλεγε), δεν το γνώριζε, και διέταζε τα δαιμόνια να εξέλθουν από τους ασθενείς…που δεν ήταν ασθενείς, αλλά κατά πάσα πιθανότητα ήταν αβανταδόροι, μέλη της 70μελούς ομάδας που προηγείτο του Χριστού (όρα «Κατά Λουκάν», κεφ. Ι΄ παρ. 1).
Ο πολύπλοκος μηχανισμοσ των αντικυθηρων που ανασύρθηκε από τη θάλασσα τον περασμένο αιώνα, κατασκευασμένος το 150-100 π.Χ. πιθανόν από τον μαθηματικό, αστρονόμο, και γεωγράφο Ίππαρχο τον Ρόδιο, ή από μαθητή του Αρχιμήδη, αποτελεί το πρώιμο στάδιο των σύγχρονον ηλεκτρονικων υπολογιστων και μαρτυρεί το υψηλό επίπεδο επιστημονικής γνώσης και τεχνολογίας των αρχαίων Ελλήνων. Μια γνώση που δεν θα αργούσε να δώσει τους καρπούς της που δεν ήταν άλλοι από την βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση, προσφέροντας τα πολύτιμα αγαθά της στην ανθρωπότητα. Δυστυχώς όμως για την ανθρωπότητα, η επανάσταση που βήμα-βήμα ετοιμάζονταν να πραγματοποιήσουν οι Έλληνες, δεν πραγματοποιήθηκε, διότι με την υποταγή τους στους Ρωμαίους, αλλά κυρίως στον Χριστιανισμό, εκατοντάδες χιλιάδες θανατώθηκαν, μαζί και οι σοφοί τους, και όσοι διέφυγαν τον θάνατο, ετέθησαν υπό διωγμό. Οι επιστημονικές και τεχνολογικές τους γνώσεις οδηγήθηκαν σε διαπόμπευση, κατασυκοφάντηση, και τελικώς στον ενταφιασμό τους, από τους (άγιους) «πατέρες» της Εκκλησίας, για πάνω από 15 αιώνες, με τα γνωστά «πίστευε και μη ερεύνα» και «απαρνήσου τα υλικά αγαθά και σώσε την ψυχή σου».
Για 1000 και πλέον χρόνια βυζαντινοχριστιανικής κυριαρχίας στον ελλαδικό χώρο, εκεί που κατά τους κλασικούς και ελληνιστικούς χρόνους, ένα πλήθος φιλοσόφων, φυσικών, αστρονόμων υπηρετούσαν τη γνώση και την ελεύθερη σκέψη, δεν κατέστη δυνατόν να αναδειχθεί ένας σημαντικός φιλόσοφος, ένας φυσικός.
Ο Πλάτωνας διατύπωσε τις φιλοσοφικές του θέσεις περί το 350 π.Χ. και το 1450 μ.Χ. ιδρύεται στην Ιταλία πανεπιστημιακή έδρα πλατωνικών σπουδών. Ο Πλάτωνας καλείται από το μακρινό παρελθόν, να ανάψει το σβησμένο φως της ελεύθερης σκέψης και γίνεται ταυτόχρονα ο στυλοβάτης της Αναγέννησης. Οι υγιώς σκεπτόμενοι άνθρωποι εξανίστανται, πως μετά από 1800 χρόνια ζητάνε τα φώτα του σοφού μας προγόνου. Δεν μπορούν να πιστέψουν ότι στα τόσα χρόνια που πέρασαν δεν παράχθηκε καμιά φιλοσοφική σκέψη παρά μόνο «Κύριε ελέησον».
Όλα αυτά τα ανωτέρω επιτεύγματα της διανόησης, της τότε επιστήμης και τεχνολογίας των Ελλήνων, τα σκέπασε το σκοτάδι της χριστιανικής θρησκοληψίας για 1500 χρόνια, μέχρι που η βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση έγινε τον 18ον αιώνα. Μια επανάσταση που έφερε όχι μόνο υλικά αγαθά, αλλά και αλματώδη πρόοδο στην Ιατρική και την Φαρμακευτική, εξαλείφοντας τις τρομερές ασθένειες, χολέρα, ευλογιά, τύφο,πανωλη, φυματίωση, που είχαν θερίσει εκατομμύρια ανθρώπους, εξαφανίζοντας πολλές φορές πόλεις ολόκληρες. Όπως η πνευμολικη πανολησ που ενέσκηψε στην Ευρώπη το 1346, είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 25.000.000 ανθρώπων.
Όλα αυτά τα ανωτέρω επιτεύγματα της διανόησης, της τότε επιστήμης και τεχνολογίας των Ελλήνων, τα σκέπασε το σκοτάδι της χριστιανικής θρησκοληψίας για 1500 χρόνια, μέχρι που η βιομηχανική και τεχνολογική επανάσταση έγινε τον 18ον αιώνα. Μια επανάσταση που έφερε όχι μόνο υλικά αγαθά, αλλά και αλματώδη πρόοδο στην Ιατρική και την Φαρμακευτική, εξαλείφοντας τις τρομερές ασθένειες, χολέρα, ευλογιά, τύφο,πανωλη, φυματίωση, που είχαν θερίσει εκατομμύρια ανθρώπους, εξαφανίζοντας πολλές φορές πόλεις ολόκληρες. Όπως η πνευμολικη πανολησ που ενέσκηψε στην Ευρώπη το 1346, είχε σαν αποτέλεσμα το θάνατο 25.000.000 ανθρώπων.
Η χριστιανική θρησκοληψία είχε και έχει ρίξει τον κόσμο στην αναμονή ενός θαύματος, ενώ εκατομμύρια θαύματα έχει κάνει η επιστήμη και με αποδείξεις. Μήπως έχει αναλογισθεί κανείς ποιοί είναι οι ηθικοί αυτουργοί των εκατομμυρίων ανθρώπων που χάθηκαν από τις τρομερές ασθένειες, λόγω μη υπάρξεως των σύγχρονων φαρμάκων; Καθ’ ότι η τεχνολογική και βιομηχανική επανάσταση εικάζεται ότι έπρεπε να είχε γίνει 1000 χρόνια νωρίτερα. Χωρίς καμία αμφιβολία οι ηθικοί αυτουργοί, γι’ αυτό το μεγάλο έγκλημα εις βάρος της ανθρωπότητας, είναι ο Χριστιανισμός, αλλά κυρίως οι (άγιοι) «πατέρες», για τον τρόπο που τον εφάρμοσαν. Νόμισαν μέσα στη μικρότητά τους αυτοί οι διανοητικώς ανάπηροι νανίσκοι, ότι είναι οι εκλεκτοί που είδαν το φως το αληθινό, και μη δυνάμενοι να συγκριθούν με το εκθαμβωτικό φως που εξέπεμπαν οι γίγαντες της ελληνικής διανόησης, συνεπικουρούμενοι και από τα εξοντωτικά αυτοκρατορικά διατάγματα (κώδικες), επιδόθηκαν σε μια άνευ προηγουμένου γκεμπελίστικη μέθοδο συκοφαντίας. Επί πλέον δε, οργάνωσαν ορδές καλογέρων ισοπεδώνοντας ναούς και καταστρέφοντας έργα τέχνης πραγματικά αριστουργήματα του ελληνικού πολιτισμού. Αλλά το χειρότερο ήταν ο ενταφιασμός της ελληνικής επιστημονικής γνώσης για 15 αιώνες, με τραγικές συνέπειες για την ανθρωπότητα.
Σήμερα με δέος παρακολουθούμε από ντοκιμαντέρ, από επιστημονικά βιβλία και περιοδικά, ή και από άμεση χρήση, τα επιτεύγματα της σύγχρονης τεχνολογίας. Να κατασκευάζονται θεόρατα και υπερπολυτελή κρουαζιερόπλοια, με 2.500 καμπίνες. Πανίσχυρα αεροπλανοφόρα. Γιγαντιαία αεροσκάφη των 700 θέσεων. Αμαξοστοιχίες και οχήματα που μας εκπλήσσουν. Πυραύλους που η ισχύ τους μετράται σε εκατομμύρια ίππους ικανούς να μεταφέρουν διαστημόπλοια στη σελήνη, και στους διαστημικούς σταθμούς. Αξονικούς τομογράφους και ένα πλήθος ακόμη μηχανημάτων που συμβάλλουν στη βελτίωση της ποιότητας ζωής του ανθρώπου. Με θλίψη όμως διαπιστώνουμε πως μας κατάντησαν οι (άγιοι) «πατέρες» και το παπαδαριό, η Ελλάδα να είναι απούσα από αυτά τα επιτεύγματα, παρ’ ότι οι πρόγονοί μας πρωτοστάτησαν στην τεχνολογία.
Σήμερα η τεχνολογία με την βοήθεια της μικροηλεκτρονικής καλπάζει με ιλιγγιώδης ρυθμούς, που δεν μπορούμε να προβλέψουμε την εξέλιξή της, ούτε τα αμέσως επόμενα 50 χρόνια. Ποια θα είναι τα επιτεύγματά της όμως μετά από 500 ή 1000 χρόνια είναι αδύνατον να συλλάβει ο ανθρώπινος νους. Το DΝΑ, η νανοτεχνολογία και η βιοτεχνολογία θα αλλάξουν ριζικά τη ζωή των επόμενων γενεών.
Σκεφθείτε ότι τα ασύλληπτα αυτά επιτεύγματα, θα τα απολαμβάναμε και εμείς σήμερα, και το κέντρο των επιτευγμάτων θα ήταν η Ελλάδα, αν οι Έλληνες δεν είχαν προσβληθεί από την χριστιανική νόσο.
Ο Γεώργιος Γεμιστός (Πλήθων) και η πρώιμη Εθνική αναγέννηση του Μεσαιωνικού Ελληνισμού
Γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη το 1355 μ. Χ. Έκανε λαμπρές σπουδές στην Ανδριανούπολη, όπου ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το έργο του Πλάτωνα. Αργότερα, όταν οι ιδέες του άρχισαν να γίνονται στόχος κάποιων σκληροπυρηνικών του Οικουμενικού Πατριαρχείου (που εξόντωσαν τον
μαθητή του Ιουβενάλιο), εγκαταστάθηκε με την ανοχή του φίλου του, αυτοκράτορος Μανουήλ του Β’ Παλαιολόγου το 1400 στο Δεσποτάτο του Μυστρά όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή.
Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονται οι Βησσαρίων, Γεννάδιος Σχολάριος (μελλοντικός εχθρός του δασκάλου του και πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση), Ιωάννης Αργυρόπουλος, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης. Οι δεσπότες του Δεσποτάτου Θεόδωρος Α΄, Θεόδωρος Β΄ και Κωνσταντίνος (1428/1443-1449), ο κατοπινός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’) συχνά ζητούσαν την γνώμη του για διάφορα θέματα. Είχε επίσης μακρά σταδιοδρομία ως δικαστής.
Ο Γεώργιος Γεμιστός (Πλήθων) και η πρώιμη Εθνική αναγέννηση του Μεσαιωνικού Ελληνισμού
Γεννήθηκε στη Κωνσταντινούπολη το 1355 μ. Χ. Έκανε λαμπρές σπουδές στην Ανδριανούπολη, όπου ασχολήθηκε ιδιαιτέρως με το έργο του Πλάτωνα. Αργότερα, όταν οι ιδέες του άρχισαν να γίνονται στόχος κάποιων σκληροπυρηνικών του Οικουμενικού Πατριαρχείου (που εξόντωσαν τον
μαθητή του Ιουβενάλιο), εγκαταστάθηκε με την ανοχή του φίλου του, αυτοκράτορος Μανουήλ του Β’ Παλαιολόγου το 1400 στο Δεσποτάτο του Μυστρά όπου ίδρυσε φιλοσοφική σχολή.
Μεταξύ των μαθητών του συγκαταλέγονται οι Βησσαρίων, Γεννάδιος Σχολάριος (μελλοντικός εχθρός του δασκάλου του και πρώτος Πατριάρχης μετά την Άλωση), Ιωάννης Αργυρόπουλος, Δημήτριος Χαλκοκονδύλης. Οι δεσπότες του Δεσποτάτου Θεόδωρος Α΄, Θεόδωρος Β΄ και Κωνσταντίνος (1428/1443-1449), ο κατοπινός αυτοκράτορας Κωνσταντίνος ΙΑ’) συχνά ζητούσαν την γνώμη του για διάφορα θέματα. Είχε επίσης μακρά σταδιοδρομία ως δικαστής.
Οι αντιλήψεις και η φιλοσοφία του Γεωργίου Γεμιστού είχαν επηρεαστεί καθαρά από τις ιδέες του Πλάτωνα (άλλωστε αυτό μαρτυρά και το όνομα “Πλήθων” που είχε επιλέξει για τον εαυτό του). Περικυκλωμένος από την κοινωνική, ηθική, πολιτική και οικονομική παρακμή του Βυζαντινού κόσμου που ψυχορραγούσε, ο Γεμιστός πρότεινε μια φυγή προς τα εμπρός με ριζική αναδιάρθρωση της κοινωνίας της εποχής του στο πλαίσιο μιας ιδεατής πλατωνικής “Πολιτείας”. Στην κοινωνία που οραματιζόταν, θα γινόταν εκ νέου αναδιανομή της γης σε ίσα μερίδια ενώ πρότεινε να διαιρεθεί ο πληθυσμός σε πολεμιστές και σε αγρότες και οι δεύτεροι να συντηρούν τους πρώτους.
Οι πολεμιστές – υπερασπιστές θα ήταν μόνο γηγενείς και όχι αλλόφυλοι (ο βυζαντινός
Αυτοκρατορικός στρατός της εποχής εκείνης αποτελούταν κυρίως από μισθοφόρους, ενώ οι γηγενείς κάτοικοι είχαν περιοριστεί στον ρόλο του κολίγου – δουλοπάροικου), ενώ θα απαγορευόταν με νόμο η πολυτέλεια και η εξαγωγή καρπών από την χώρα. Ουσιαστικά ο Πλήθων επιζητούσε την εξίσωση όλων των πολιτών και την οργάνωση τους σε ένα σχήμα που αρχικώς θα εξασφάλιζε την επιβίωση του έναντι της Οθωμανικής επιβουλής και αργότερα θα επιδίωκε να πραγματώσει το ανώτερο πλατωνικό “Αγαθό” σύμφωνα με τις επιταγές της Πλατωνικής φιλοσοφίας.
Αυτοκρατορικός στρατός της εποχής εκείνης αποτελούταν κυρίως από μισθοφόρους, ενώ οι γηγενείς κάτοικοι είχαν περιοριστεί στον ρόλο του κολίγου – δουλοπάροικου), ενώ θα απαγορευόταν με νόμο η πολυτέλεια και η εξαγωγή καρπών από την χώρα. Ουσιαστικά ο Πλήθων επιζητούσε την εξίσωση όλων των πολιτών και την οργάνωση τους σε ένα σχήμα που αρχικώς θα εξασφάλιζε την επιβίωση του έναντι της Οθωμανικής επιβουλής και αργότερα θα επιδίωκε να πραγματώσει το ανώτερο πλατωνικό “Αγαθό” σύμφωνα με τις επιταγές της Πλατωνικής φιλοσοφίας.
Μια άλλη βασική συνιστώσα της ιδεολογίας του Γεμιστού ήταν η ανάγκη το Θεοκρατικό Βυζάντιο να αντικατασταθεί από ένα νέο κράτος με κύριο ενοποιητικό στοιχείο του τον Ελληνικό εθνισμό και την κοινή Ελληνική καταγωγή. Ο Γεμιστός διατράνωσε την πίστη του αυτή σε πολλές επιστολές του προς Βυζαντινούς αξιωματούχους. Σε επιστολή του προς τον Αυτοκράτορα Εμμανουήλ Παλαιολόγο το 1412 αναφέρει
” Λοιπόν είμαστε βέβαια Έλληνες στην καταγωγή εμείς, τους οποίους κυβερνάτε και είσθε βασιλείς, όπως μαρτυρεί η γλώσσα και η πατροπαράδοτη Παιδεία. Δεν μπορεί δε να βρεθεί οικειότερη Χώρα για τους Έλληνες από την Πελοπόννησο και την Χώρα της Ευρώπης, που είναι κοντά σε αυτήν και τα γειτονικά νησιά. Γιατί όπως φαίνεται βέβαια, οι Έλληνες κατοικούσαν πάντοτε σε αυτήν την Χώρα, οι ίδιοι όσο θυμούνται άνθρωποι, χωρίς να έχουν κατοικήσει άλλοι πριν από αυτούς.”….”Αλλά αντίθετα οι ίδιοι οι Έλληνες φαίνεται ότι κατοικούσαν αυτή την Χώρα και δεν την εγκατέλειψαν..”.
Το 1437-39 συνόδευσε τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η’ στη Σύνοδο της Φεράρας-Φλωρεντίας για την ένωση των δύο εκκλησιών (Ορθόδοξης – Καθολικής). Ουσιαστικά η σύνοδος αυτή ήταν μια
Ιωάννης Παλαιολόγος
απελπισμένη προσπάθεια του αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγου να εξασφαλίσει την στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη των Δυτικών και του πάπα με αντίτιμο την επικράτηση του καθολικού δόγματος. Ο Πλήθων – Γεμιστός αντιτάχθηκε αδύναμα σε αυτή την προοπτική, καθώς πίστευε πως η σωτηρία του Μεσαιωνικού Ελληνισμού θα ερχόταν μόνο μέσα από τον ίδιο και την αναγέννηση του και όχι από τρίτους. Αντιθέτως ο ισχυρότερος πολέμιος της Ένωσης που έλαβε μέρος στην Σύνοδο ήταν ο Μάρκος Ευγενικός που αντιτάχθηκε με σθένος στην Ένωση για λόγους καθαρά δογματικούς.
Το 1437-39 συνόδευσε τον αυτοκράτορα Ιωάννη Η’ στη Σύνοδο της Φεράρας-Φλωρεντίας για την ένωση των δύο εκκλησιών (Ορθόδοξης – Καθολικής). Ουσιαστικά η σύνοδος αυτή ήταν μια
Ιωάννης Παλαιολόγος
απελπισμένη προσπάθεια του αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγου να εξασφαλίσει την στρατιωτική και οικονομική υποστήριξη των Δυτικών και του πάπα με αντίτιμο την επικράτηση του καθολικού δόγματος. Ο Πλήθων – Γεμιστός αντιτάχθηκε αδύναμα σε αυτή την προοπτική, καθώς πίστευε πως η σωτηρία του Μεσαιωνικού Ελληνισμού θα ερχόταν μόνο μέσα από τον ίδιο και την αναγέννηση του και όχι από τρίτους. Αντιθέτως ο ισχυρότερος πολέμιος της Ένωσης που έλαβε μέρος στην Σύνοδο ήταν ο Μάρκος Ευγενικός που αντιτάχθηκε με σθένος στην Ένωση για λόγους καθαρά δογματικούς.
Η αγωνιώδης προσπάθεια του Γεμιστού δεν είχε ουσιαστικό αντίκρυσμα στις εξελίξεις της εποχής, καθώς ήταν ήδη πολύ αργά για το Βυζάντιο να προλάβει να μεταλλαχθεί και να σωθεί. Οι αλλαγές που ζητούσε άλλωστε ήταν πολύ ριζοσπαστικές για να υιοθετηθούν σε τόσο μικρό χρονικό διάστημα και μάλιστα χωρίς μακροχρόνια προετοιμασία κοινωνικό υπόβαθρο και επιρροή. Πολλές ιδέες από αυτές είτε ήταν πρακτικά αδύνατο να πραγματωθούν, είτε ήταν πλήρως ανεδαφικές, βασισμένες σε θεωρητικά σχήματα Πλατωνικών φιλοσοφικών βιβλίων που γράφτηκαν πολλούς αιώνες πριν, για
άλλες κοινωνίες και με άλλα κίνητρα. Στην Πληθωνική “Πολιτεία” δεν υπήρχε σαφώς καθορισμένη θέση για την Ορθόδοξη πίστη ( την οποία ο Γεμιστός την αντιμετώπιζε μάλλον εχθρικά) που όμως ήταν το βασικότερο στοιχείο της Μεσαιωνικής Βυζαντινής κοινωνίας.
άλλες κοινωνίες και με άλλα κίνητρα. Στην Πληθωνική “Πολιτεία” δεν υπήρχε σαφώς καθορισμένη θέση για την Ορθόδοξη πίστη ( την οποία ο Γεμιστός την αντιμετώπιζε μάλλον εχθρικά) που όμως ήταν το βασικότερο στοιχείο της Μεσαιωνικής Βυζαντινής κοινωνίας.
Ασχέτως όμως πόσο ανεφάρμοστο ήταν το σχέδιο του Γεμιστού, ο ίδιος συνέλαβε ορθά την κοινωνική παρακμή, ως αποτέλεσμα της παντελούς έλλειψης ευρύτερης κοινωνικής συνοχής. Οι “δυνατοί” της εποχής, στο πλαίσιο του φεουδαλισμού που είχε μετακκενωθεί από την Δύση στην Ανατολή με τις σταυροφορίες, αντιμετώπιζαν τους απλούς κατοίκους στην καλύτερη περίπτωση ως δούλους που απέναντι τους δεν είχαν την παραμικρή υποχρέωση η κοινωνική σχέση. έτσι λοιπόν κατά τον Πλήθωνα χωρίς κοινό παρελθόν και καταγωγή που να ενώνει τα μέλη του, κανένα σύνολο όχι μόνο δεν προοδεύει, αλλά ούτε καν επιβιώνει. Αυτό αποδείχθηκε όταν οι πληθυσμοί του Ελλαδικού χώρου κατά την διάρκεια των πολιτικών ανακατάξεων των ετών 1204-1453 και των συνεχόμενων αλλαγών συνόρων, δεν αντιτάχθηκαν σε καμία αλλαγή εξουσίας, καθώς αυτή δεν είχε πρακτικό αντίκρυσμα στην ήδη εξαθλιωμένη ζωή τους, ενώ δεν ένιωθαν την παραμικρή οργανική και συναισθηματική σχέση με την βυζαντινή πολιτική εξουσία που χανόταν, από την στιγμή που δεν θιγόταν η θρησκεία τους.
Ταυτόχρονα οφείλουμε να παραδεχτούμε πως η δημόσια χρήση της έννοιας της εθνικότητας αλλά και η χρήση του όρου “Έλλην” χωρίς ειδωλολατρικό η παγανιστικό περιεχόμενο την εποχή εκείνη, αποτέλεσε ένα μοναδικό πνευματικό επίτευγμα του Γεμιστού και μάλλον πρέπει να ανιχνεύσουμε την
επιρροή του στον τελευταίο λόγο που εκφώνησε ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος λίγο πριν την Άλωση (σώζεται από τον γραμματέα του Φρατζή) και μιλάει ρητά για το γένος των ΕΛΛΗΝΩΝ.
Επίλογος
Ο Πλήθων πέθανε υπέργηρος από φυσικά αίτια στον Μυστρά το 1452 και λόγω της καθόδου των Οθωμανών που ακολούθησε μετά από λίγα χρόνια, οι περισσότεροι μαθητές του, ανάμεσα στους οποίους και ο μετέπειτα καρδινάλιος Βησσαρίων, έφυγαν στην Ιταλία όπου συνέβαλαν σημαντικά στην λεγόμενη Αναγέννηση. Το 1466 Ιταλοί θαυμαστές του με επικεφαλής τον Σιγισμούνδο Μαλατέστα εισέβαλαν στην Λακεδαίμονα, πήραν τα οστά του και τα μετέφεραν στο Ναό των Μαλατέστα (Tempio Malatestiano) στο Ρίμινι όπου βρίσκονται μέχρι σήμερα, «για να βρίσκεται ο μεγάλος διδάσκαλος μεταξύ ελευθέρων ανθρώπων». Σήμερα ο Γεμιστός θεωρείται από πολλούς ελληνιστές ως ο προφήτης του νέου Ελληνισμού, γνωρίζει την αποθέωση ιδιαίτερα από νεοπαγανιστικούς και δωδεκαθειστικούς κύκλους, ενώ αντιμετωπίζεται με καχυποψία από την Ελλαδική εκκλησία.
