Πόντιοι ή Λαζοί; Η απάντηση του Κώστα Φωτιάδη
Με αφορμή το δημοσίευμα του Νάσου Θεοδωρίδη, το οποίο αμφισβητεί την Ελληνικότητα των Ποντίων,
αναφέροντας ότι "Οι αυτοαποκαλούμενοι Πόντιοι είναι το εκχριστιανισμένο
σκέλος της παρακαυκάσιας ιθαγενούς φυλής των Μουσουλμάνων Λαζών",
παραθέτουμε την τεκμηριωμένη απάντηση του καθηγητή Νεώτερης Ιστορίας,
Κώστα Φωτιάδη, στο hellinon.net.
Πολλές φορές έγινα αποδέκτης της ερώτησης τι
σχέση έχουμε εμείς οι Έλληνες του Πόντου με τους Λαζούς. Υπάρχουν
ορισμένοι οι οποίοι ηθελημένα ή αθέλητα παραποιούν την ιστορία
προσδιορίζοντας τους Πόντιους ως Λαζούς, υποστηρίζοντας μάλιστα την
εκδοχή τους με κριτήριο την επωνυμία που προήλθε από την παρήχηση των
δύο λέξεων Ελλάς ζει = Λαζοί.
Το θέμα ήρθε ξανά στην επιφάνεια με την κυκλοφορία ενός δίσκου με
παραδοσιακή ποντική μουσική, αλλά με ανιστόρητους στίχους. Η εύηχη
γλωσσολογική πλάνη εγκλώβισε πολλούς συμπατριώτες μας και στον ιστορικό
Πόντο οι οποίοι ταύτιζαν τους Πόντιους με τους Λαζούς. Μπροστά σε αυτά
τα δεδομένα συγκροτήθηκε τον Οκτώβριο του 1968 μια ευρεία σύσκεψη των
εκπροσώπων των ποντιακών οργανώσεων Θεσσαλονίκης, η οποία εξέτασε το
θέμα. Καρπός των συνεδριάσεων με μοναδικό θέμα την πλαστογράφηση της
ιστορίας μας και του πολιτισμού μας υπήρξε η απόφαση να τεθεί τέλος στην
ασυδοσία των ανιστόρητων, στιχουργών, καλλιτεχνών και να υποβληθεί στην
Κυβέρνηση υπόμνημα για την καταδίκη των αποφάσεων του συγκεκριμένου
δίσκου που άφηνε την υβριστική για τους Πόντιους εντύπωση ότι ανήκουν
στην ίδια φυλή με τους αλλόθρησκους Λαζούς, τους απηνείς διώκτες και
ηθικούς αυτουργούς της γενοκτονίας του ακριτικού Ελληνισμού. Γιατί η
απουσία οποιασδήποτε φυλετικής σχέσης ανάμεσα στους Πόντιους και στους
Λαζούς είναι δεδομένη.
Ο χώρος του Ελληνισμού στον Πόντο
Τα γεωγραφικά όρια της Λαζικής, σύμφωνα με τις
εκτιμήσεις των ιστορικών, είναι ο ποταμός Φάσις στα βορειοανατολικά,
υπάρχει όμως διχογνωμία για τα δυτικά όριά της, αφού ο Ξενοφών τα
επεκτείνει στην Τραπεζούντα και ο Αρριανός στον Όφι.
Η φυλετική διαφορά είναι δεδομένη, αφού οι Πόντιοι είναι άποικοι από την
Ιωνία και μάλιστα προέρχονται από την Μίλητο η οποία, σύμφωνα με τις
μαρτυρίες του Ηρόδοτου, του Ξενοφώντα και του Στράβωνα αποίκισε τα
παράλια του Ευξείνου, ενώ οι Λαζοί, κατά μία εκδοχή, έλκουν την
καταγωγή τους από την Ασία και προερχόμενοι από εκεί εγκαταστάθηκαν στην
Λαζική. Στους Λαζούς αναφέρεται και ο Ξενοφώντας, τονίζοντας ότι κατά
την κάθοδο των μυρίων του δέχτηκε απρόκλητη επίθεση από αυτούς, ενώ οι
Έλληνες της Τραπεζούντας «της ελληνικωτάτης ταύτης πόλεως» τον
φιλοξένησαν εγκάρδια. Οι Λαζοί σε όλη την ιστορική διαδρομή τους
διακρίθηκαν για τον ληστρικό χαρακτήρα τους.
Η σύγχυση ανάμεσα στους Έλληνες του ιστορικού Πόντου και στους Λαζούς
μπορεί να προσδιοριστεί χρονικά με αφετηρία τα Βυζαντινά χρόνια.
Συγκεκριμένα αναφορά στο όνομα Λαζική έχομε το 380 μ.Χ όταν ο Μέγας
Θεοδόσιος απονέμει για πρώτη φορά τον τίτλο του «Υπάτου της Κολχίδας και
της Λαζικής», ενώ ο Προκόπιος γράφει στα χρόνια του Ιουστινιανού «Λαζοί
τα μεν πρώτα γην Κολχίδα ώκουν». Είναι φανερό ότι την περίοδο εκείνη οι
Λαζοί κατοικούσαν ανατολικά της σημερινής Λαζικής, και μόλις την
περίοδο της οθωμανοκρατίας εισχωρούν στη Ριζούντα, αφαιμάζουν και
αφελληνίζουν τα 105 χωριά της ελληνικής περιφέρειας και απλώνονται
ανατολικά του Όφεως.
Οι Λαζοί προσήλθαν στον χριστιανισμό τον 6ο αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, όταν ο βασιλιάς τους ο Τζάθιος μετέβη στην Κωνσταντινούπολη. Από εκείνη τη χρονική στιγμή ξεκίνησε η συνειδητή ή ασυνείδητη ταύτισή τους με τους Πόντιους, αφού αποδόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε εκκλησιαστικό επίπεδο στη θρησκευτική τους ταύτιση με τους Έλληνες και σε επίπεδο αμυντικού σχεδιασμού στη δυνατότητά τους να αποτελέσουν φραγμό στις επεκτατικές τάσεις των Περσών προς την κατεύθυνση της Τραπεζούντας. Αποτέλεσμα της σύγχυσης αυτής είναι η αναφορά των βυζαντινών χρονικογράφων, μετά το 1204 στους Κομνηνούς της Τραπεζούντας με το προσωνύμιο άρχοντες των Λαζών, γεγονός που πιστοποιεί την αμάθειά τους.
Οι πρώτοι επίσκοποι Λαζικής αναφέρονται από το 680 μΧ και συμμετέχουν στην Στ Οικουμενική Σύνοδο. Μέχρι τον 13ο αιώνα η Λαζική αποτέλεσε ξεχωριστή Μητρόπολη,μετά την ίδρυση όμως της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας υπάγεται στον Μητροπολίτη Τραπεζούντας ο οποίος διατηρεί τον τίτλο «Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λαζικής».Στα νεότερα χρόνια το όνομα των Λαζών περιλαμβάνει τα φύλα που κατοικούν δυτικά της Κολχίδας στον ποταμό Όφι, με αποτέλεσμα η Οθωμανική Αυτοκρατορία να προσδιορίζει τη διοίκηση του Ριζαίου ως Διοίκηση της Λαζικής.
Με την κατάλυση της ελληνικής αυτοκρατορίας και την κυριαρχία των Oθωμανών επιβλήθηκε από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Δ την περίοδο που Μέγας Βεζύρης ήταν ο Μεχμέτ και Αχμέτ Κιοπρουλού ο βίαιος εξισλαμισμός, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των Λαζών δέχτηκε τη μουσουλμανική θρησκεία, διαφοροποιούμενος έτσι και θρησκευτικά από τους Ελληνοπόντιους.
Μέχρι τον ρωσοοθωμανικό πόλεμο του 1878 το Λαζιστάν αποτελούσε αυτόνομη διοίκηση με έδρα διοικητού το Βατούμ. Το 1878, μετά την κατάληψη του Βατούμ από τους Ρώσους η πρωτεύουσα του Λαζιστάν μεταφέρθηκε στη Ριζούντα.
Μετά την κεμαλική μεταπολίτευση το Λαζιστάν έγινε νομός και απαγορεύτηκε από τις τουρκικές αρχές η χρησιμοποίηση του ονόματός του, γιατί θεωρήθηκε ότι αυτό προσέδιδε αφορμές για την αναγνώριση εθνοτήτων όπως αυτή των Λαζών έξω από τα όρια της τουρκικής επικράτειας.
Οι νεότεροι ερευνητές και συγκεκριμένα ο Δ. Η Οικονομίδης, στο βιβλίο του Ο Πόντος και τα δίκαια του εν αυτώ Ελληνισμού συγκρίνουν τη γλώσσα των Λαζών με αυτή των Γεωργιανών και ανακαλύπτουν συγγενικά στοιχεία εντάσσοντάς την στην Ιβηρική γλωσσική οικογένεια.
Η έρευνα όμως καταδεικνύει με τρόπο απόλυτο ότι δεν υφίσταται σχέση ανάμεσα στους Λαζούς και στους Πόντιους, αφού αυτοί έχουν δική τους γλώσσα, δικά τους ήθη και έθιμα. Εξάλλου σε όλη την ιστορική τους διαδρομή υπερασπίστηκαν την εθνοτοπική τους ταυτότητα καταδιώκοντας τον ελληνισμό στη λογική του πολύπλευρου ανταγωνισμού. Στο τέλος μάλιστα του 20ου αιώνα υπήρξαν οι φοβερότεροι πειρατές του ανατολικού τμήματος του Ευξείνου Πόντου.
Είναι λοιπόν αναγκαίο σήμερα να σταματήσει η ταύτιση των Ποντίων με τους Λαζούς. Τα αίτια μάλιστα στα οποία οφείλεται η συχνά επαναλαμβανόμενη χρήση της ομογενοποίησης των δυο εκ διαμέτρου αντιθέτων εθνοτήτων, αναζητούνται από τους Πόντιους μελετητές σε ύπουλες ενέργειες. Σύμφωνα με τις αποτιμήσεις κάποιων εκπροσώπων προσφυγικών σωματείων οι οποίες όμως επιστημονικά, όσο γνωρίζω, δεν έχουν ερευνηθεί, η ταύτιση επινοήθηκε από Βούλγαρους ιστορικούς για να απαξιωθεί η εγκατάσταση των Ποντίων στη Μακεδονία. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η ταύτιση στοχεύει στην απαξίωση των ίδιων των Ποντίων, αφού διαιωνίζεται από ανιστόρητους, οι οποίοι προσδίδουν στην ποντιακή φυλή τη ρετσινιά του απολίτιστου.
Το θέμα επανέρχεται πολλές φορές τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της μορφωτικής μα ανεπάρκειας. Ο ελλαδοκεντρισμός όμως του Υπουργείου Παιδείας που στερεί τη δυνατότητα στη νεολαία μας να διδάσκεται την ιστορία του Οικουμενικού Ελληνισμού είναι μια από τις κύριες αιτίες ανάλογων επιστημονικών παρεξηγήσεων. Ευθύνη έχουν και οι πνευματικοί ταγοί των ποντιακών συλλόγων που δεν ενημερώνουν με ανάλογα ιστορικά σεμινάρια την ελληνική νεολαία. Είναι τραγικό να υπάρχουν πολλοί ακόμα και στους ποντιακούς κύκλους που αγνοούν την αλήθεια και υπερηφανεύονται με το προϊόν της παρήχησης Ελλάς ζει=Λαζοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το νεοελληνικό δίστιχο ‘ήρθανε για να μας πούνε η Ελλάδα πως δεν ζει. Ζει, ζει, ζει, φώναξαν οι Πόντιοι μαζί και μας βγάλανε Λαζοί.' ‘Λαζοί είμες, Λαζοί είμες, Λαζιών σκυλ παιδία σα χέρια μουν κρατούμε μαχαίρια και σπαθία' τα οποία καταδίκαζαν τα ποντιακά σωματεία με το Υπόμνημά τους προς τον Υπουργό υποδηλώνοντας την επιχειρούμενη φαλκίδευση της ταυτότητάς τους.
Παρόμοιες αποτιμήσεις πρέπει να εξαλειφθούν, αφού εκφράζουν μια αρνητική για τους Πόντιους αλλά και ανιστόρητη διάσταση. Η καταδίκη της είναι σημαντική για τον λαό του Πόντου, αφού οι πρωτοφανείς σε ένταση διωγμοί τους οποίους έχουν υποστεί από τον σφαγέα, Λαζό τη καταγωγή , Τοπάλ Οσμάν, επιτάσσουν μια άλλη αντιμετώπιση των ιστορικών μυθευμάτων που χαλκεύουν την ιστορική αλήθεια".
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού Ελληνισμού, Ιστορία-Λαογραφία-Πολιτισμός, τ.Γ, έκδοση Μαλλιάρης-Παιδεία.
2. Πρωία Θράκης, Α. Αντωνιάδου, Κομοτηνή, αρ.φ. 781, 28.7.60., Ι. Κανδηλάπτου-Κάνεως, Διευκρίνησις των ονομαισιών Πόντιοι-Λαζοί.
3. Μαριάννα Κορομηλά, Οι έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα, από την εποχή του Χαλκού ως τις αρχές του 20ου αιώνα, Πανόραμα. Αθήνα 1991.
4. Ι Σαλτσή, Και πάλι για τους Πόντιους και τους Λαζούς, εξ οικείων τα βέλη-αδέσποτα όμως, Ποντιακή Εστία, έτος 11ον, τ.130-132, 1960.
5. Ι. Κανδηλάπτου, Εθνολογικά μελετήματα, Βήματα προς την αλήθειαν, Ποντιακή Εστία, έτος 12ον, τ.133-134, 1961.
6. Διαφωτιστικόν φυλλάδιον, Περί της χωριστής εθνότητος των Λαζών. Περί της χωριστής εθνότητος των Λαζών εντελώς ξένης προς τους Ελληνοποντίους, Θεσσαλονίκη 1969.
Οι Λαζοί προσήλθαν στον χριστιανισμό τον 6ο αιώνα, στα χρόνια του αυτοκράτορα Ιουστινιανού, όταν ο βασιλιάς τους ο Τζάθιος μετέβη στην Κωνσταντινούπολη. Από εκείνη τη χρονική στιγμή ξεκίνησε η συνειδητή ή ασυνείδητη ταύτισή τους με τους Πόντιους, αφού αποδόθηκε ιδιαίτερη σημασία σε εκκλησιαστικό επίπεδο στη θρησκευτική τους ταύτιση με τους Έλληνες και σε επίπεδο αμυντικού σχεδιασμού στη δυνατότητά τους να αποτελέσουν φραγμό στις επεκτατικές τάσεις των Περσών προς την κατεύθυνση της Τραπεζούντας. Αποτέλεσμα της σύγχυσης αυτής είναι η αναφορά των βυζαντινών χρονικογράφων, μετά το 1204 στους Κομνηνούς της Τραπεζούντας με το προσωνύμιο άρχοντες των Λαζών, γεγονός που πιστοποιεί την αμάθειά τους.
Οι πρώτοι επίσκοποι Λαζικής αναφέρονται από το 680 μΧ και συμμετέχουν στην Στ Οικουμενική Σύνοδο. Μέχρι τον 13ο αιώνα η Λαζική αποτέλεσε ξεχωριστή Μητρόπολη,μετά την ίδρυση όμως της αυτοκρατορίας της Τραπεζούντας υπάγεται στον Μητροπολίτη Τραπεζούντας ο οποίος διατηρεί τον τίτλο «Υπέρτιμος και Έξαρχος πάσης Λαζικής».Στα νεότερα χρόνια το όνομα των Λαζών περιλαμβάνει τα φύλα που κατοικούν δυτικά της Κολχίδας στον ποταμό Όφι, με αποτέλεσμα η Οθωμανική Αυτοκρατορία να προσδιορίζει τη διοίκηση του Ριζαίου ως Διοίκηση της Λαζικής.
Με την κατάλυση της ελληνικής αυτοκρατορίας και την κυριαρχία των Oθωμανών επιβλήθηκε από τον Σουλτάνο Μεχμέτ Δ την περίοδο που Μέγας Βεζύρης ήταν ο Μεχμέτ και Αχμέτ Κιοπρουλού ο βίαιος εξισλαμισμός, ενώ το μεγαλύτερο μέρος των Λαζών δέχτηκε τη μουσουλμανική θρησκεία, διαφοροποιούμενος έτσι και θρησκευτικά από τους Ελληνοπόντιους.
Μέχρι τον ρωσοοθωμανικό πόλεμο του 1878 το Λαζιστάν αποτελούσε αυτόνομη διοίκηση με έδρα διοικητού το Βατούμ. Το 1878, μετά την κατάληψη του Βατούμ από τους Ρώσους η πρωτεύουσα του Λαζιστάν μεταφέρθηκε στη Ριζούντα.
Μετά την κεμαλική μεταπολίτευση το Λαζιστάν έγινε νομός και απαγορεύτηκε από τις τουρκικές αρχές η χρησιμοποίηση του ονόματός του, γιατί θεωρήθηκε ότι αυτό προσέδιδε αφορμές για την αναγνώριση εθνοτήτων όπως αυτή των Λαζών έξω από τα όρια της τουρκικής επικράτειας.
Οι νεότεροι ερευνητές και συγκεκριμένα ο Δ. Η Οικονομίδης, στο βιβλίο του Ο Πόντος και τα δίκαια του εν αυτώ Ελληνισμού συγκρίνουν τη γλώσσα των Λαζών με αυτή των Γεωργιανών και ανακαλύπτουν συγγενικά στοιχεία εντάσσοντάς την στην Ιβηρική γλωσσική οικογένεια.
Η έρευνα όμως καταδεικνύει με τρόπο απόλυτο ότι δεν υφίσταται σχέση ανάμεσα στους Λαζούς και στους Πόντιους, αφού αυτοί έχουν δική τους γλώσσα, δικά τους ήθη και έθιμα. Εξάλλου σε όλη την ιστορική τους διαδρομή υπερασπίστηκαν την εθνοτοπική τους ταυτότητα καταδιώκοντας τον ελληνισμό στη λογική του πολύπλευρου ανταγωνισμού. Στο τέλος μάλιστα του 20ου αιώνα υπήρξαν οι φοβερότεροι πειρατές του ανατολικού τμήματος του Ευξείνου Πόντου.
Είναι λοιπόν αναγκαίο σήμερα να σταματήσει η ταύτιση των Ποντίων με τους Λαζούς. Τα αίτια μάλιστα στα οποία οφείλεται η συχνά επαναλαμβανόμενη χρήση της ομογενοποίησης των δυο εκ διαμέτρου αντιθέτων εθνοτήτων, αναζητούνται από τους Πόντιους μελετητές σε ύπουλες ενέργειες. Σύμφωνα με τις αποτιμήσεις κάποιων εκπροσώπων προσφυγικών σωματείων οι οποίες όμως επιστημονικά, όσο γνωρίζω, δεν έχουν ερευνηθεί, η ταύτιση επινοήθηκε από Βούλγαρους ιστορικούς για να απαξιωθεί η εγκατάσταση των Ποντίων στη Μακεδονία. Σύμφωνα με μια δεύτερη εκδοχή η ταύτιση στοχεύει στην απαξίωση των ίδιων των Ποντίων, αφού διαιωνίζεται από ανιστόρητους, οι οποίοι προσδίδουν στην ποντιακή φυλή τη ρετσινιά του απολίτιστου.
Το θέμα επανέρχεται πολλές φορές τα τελευταία χρόνια εξαιτίας της μορφωτικής μα ανεπάρκειας. Ο ελλαδοκεντρισμός όμως του Υπουργείου Παιδείας που στερεί τη δυνατότητα στη νεολαία μας να διδάσκεται την ιστορία του Οικουμενικού Ελληνισμού είναι μια από τις κύριες αιτίες ανάλογων επιστημονικών παρεξηγήσεων. Ευθύνη έχουν και οι πνευματικοί ταγοί των ποντιακών συλλόγων που δεν ενημερώνουν με ανάλογα ιστορικά σεμινάρια την ελληνική νεολαία. Είναι τραγικό να υπάρχουν πολλοί ακόμα και στους ποντιακούς κύκλους που αγνοούν την αλήθεια και υπερηφανεύονται με το προϊόν της παρήχησης Ελλάς ζει=Λαζοί. Χαρακτηριστικό παράδειγμα το νεοελληνικό δίστιχο ‘ήρθανε για να μας πούνε η Ελλάδα πως δεν ζει. Ζει, ζει, ζει, φώναξαν οι Πόντιοι μαζί και μας βγάλανε Λαζοί.' ‘Λαζοί είμες, Λαζοί είμες, Λαζιών σκυλ παιδία σα χέρια μουν κρατούμε μαχαίρια και σπαθία' τα οποία καταδίκαζαν τα ποντιακά σωματεία με το Υπόμνημά τους προς τον Υπουργό υποδηλώνοντας την επιχειρούμενη φαλκίδευση της ταυτότητάς τους.
Παρόμοιες αποτιμήσεις πρέπει να εξαλειφθούν, αφού εκφράζουν μια αρνητική για τους Πόντιους αλλά και ανιστόρητη διάσταση. Η καταδίκη της είναι σημαντική για τον λαό του Πόντου, αφού οι πρωτοφανείς σε ένταση διωγμοί τους οποίους έχουν υποστεί από τον σφαγέα, Λαζό τη καταγωγή , Τοπάλ Οσμάν, επιτάσσουν μια άλλη αντιμετώπιση των ιστορικών μυθευμάτων που χαλκεύουν την ιστορική αλήθεια".
ΠΕΡΙ ΠΟΝΤΙΩΝ
Στον Πόντο
κατοικούσαν κατά την αρχαιότητα: Καππαδόκες, Ταόχοι, Χάλυβες,
Μοσύνικοι, Λευκοσύροι, Δρίλες, Μάκρωνες, Σάσπειρες, Τιβαρηνοί, Λαζοί,
Κίλχοι, Κερκίτες, Φασιανοί, Βέχεροι, Βυζήρες, Κίσσιοι, Παφλαγόνες,
Αβασγοί, Μαχελόνες, Ζυνδρείδες, Αψίλιοι κ.ά.. Για πολλούς από τους
γηγενείς λαούς παρέχουν πληροφορίες οι Ξενοφών, Ηρόδοτος, Στράβων,
Διόδωρος κ.ά..Το Βασίλειο τού Πόντου (το βόρειο παράλιο
τμήμα της μικρασιατικής χερσονήσου), στο οποίο αναφέρονται οι Ρωμιοί,
είναι στην πραγματικότητα το βασίλειο τού Πέρση βασιλιά Μιθριδάτη, το
οποίο καταλύθηκε τον α΄αι. π.Χ. από τους Ρωμαίους. Δεν
είχε καμία σχέση με τους Έλληνες.
Ο πληθυσμός του ήταν στην πλειοψηφία του μη Ελληνικός. Αποτελούταν από διάφορα φύλα, που μιλούσαν 22 γλώσσες.Οι Ρωμαίοι κατόρθωσαν να το καταλύσουν μετά από μακρούς αγώνες και το μετέτρεψαν σε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Βαθμιαία, όλα τα τμήματα τού Πόντου προσαρτήθηκαν στο Ρωμαϊκό κράτος και αποτέλεσαν μέρος της Γαλατίας. Η περίοδος της ρωμαιοκρατίας και της επικράτησης τού χριστιανισμού σηματοδότησε την απώλεια τού ονόματος «Έλληνας» -το οποίο εξ άλλου σε ορισμένες περιπτώσεις είχε αποκτήσει θρησκευτική σημασία δηλώνοντας τον παγανιστή- και την παράλληλη επικράτηση τού ονόματος «Ρωμαίος», δηλαδή Ρωμιός, που επιβιώνει μέχρι σήμερα.Κατά τη βυζαντινή περίοδο κυριότερος λαός της περιοχής ήταν οι Λαζοί, οι οποίοι ανήκουν στην Ιβηρική ομοφυλία τού Καυκάσου. Οι Λαζοί εκχριστιανίστηκαν επί Ιουστινιανού (6ος αι.), όπως κι οι φυλές των Κόλχων, και των Τζάνων.Σημαντικές απώλειες στους πληθυσμούς προκαλούσαν οι επιδημίες, όπως π,χ, η μεγάλη πανώλη τού 541/542. Λοιμοί συγκλόνισαν την αυτοκρατορία κι άλλες φορές, όπως το 558, το 560/1, το 585, το 602, 746-747 κ.λπ.. Σύμφωνα με υπολογισμούς, το ποσοστό απωλειών από τους λοιμούς φτάνει το 40% για τη Μικρά Ασία.Η μεγαλύτερη από τις εθνογραφικές μεταβολές, που υπέστη το Βυζάντιο, ήταν μετά τον 6ο αιώνα, όταν έγινε μαζική εγκατάσταση των Σλάβων στη Βαλκανική. Παράλληλα, οι Άραβες έκαναν συχνές επιθέσεις στη Μικρά Ασία όχι μια και δυο φορές, αλλά σχεδόν κάθε χρόνο επί διακόσια περίπου χρόνια. Αρκετές επιδρομές έφταναν ως τον Εύξεινο Πόντο, το Αιγαίο, ακόμα και την Κωνσταντινούπολη.Κάθε φορά, που έκαναν εισβολή, λεηλατούσαν κι έπαιρναν αιχμαλώτους, που πουλιούνταν στα σκλαβοπάζαρα, ενώ οι Βυζαντινοί έκαιγαν τις σοδειές, για να στερούν τον εχθρό από εφόδια. Πολλές μικρασιατικές πόλεις δηώνονταν, καταστρέφονταν, ερημώνονταν. Η Πέργαμος για αιώνες ήταν ένα ασήμαντο πολίχνιο, η Νύσσα κι η Καππαδοκία έμειναν ερημωμένες έως τον 9ο αιώνα. Το ίδιο και στο Αιγαίο. Πολλά νησιά είχαν ερημωθεί ήδη από τα μέσα τού 7ου αιώνα, όταν ο Αραβικός στόλος άρχισε να κυριαρχεί στην ανατολική Μεσόγειο με κορύφωση της κυριαρχίας του την κατάληψη της Κρήτης (823-828).
Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τις συνέπειες αυτής τής μακρόχρονης διαδικασίας: μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας είχε καταστραφεί κι είχε μειωθεί ο πληθυσμός της σχεδόν ανεπανόρθωτα. Είχε δημιουργηθεί ένα τεράστιο δημογραφικό κενό. Τη μείωση των πληθυσμών μαρτυρεί η εποικιστική πολιτική των Αυτοκρατόρων. Σλαβοβουλγαρικοί και Αρμενιακοσυριακοί πληθυσμοί χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλη κλίμακα για την εφαρμογή της πολιτικής αυτής.Η αυτοκρατορία χρειαζόταν επειγόντως γεωργούς και στρατιώτες. Ο Κώνστας Β΄ (7ος αι.) μετέφερε στη Μικρά Ασία Σλάβους αιχμαλώτους. Ο Ιουστινιανός Β΄ μετακίνησε μεγάλο πλήθος Σλαβοβούλγαρων στη Βιθυνία. Κατ΄αρχή στάθηκε άτυχος, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς λιποτάκτησαν προς τον εχθρό, με αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας να επιβάλει σκληρά αντίποινα στις οικογένειές τους. (Θεοφάνης: «Χρονογραφία», έκδ. C. de Boor, Λειψία, 1883, σελ. 365). Παρ΄όλα αυτά, μαθαίνουμε, ότι 208.000 σλάβοι μετανάστευσαν στη Βιθυνία με τη θέλησή τους στη δεκαετία τού 760. (Νικηφόρος Πατριάρχης: «Ιστορία σύντομος», έκδ. C. de Boor, Λειψία, 1880, σελ. 68-9). Τον 8ο αιώνα εγκαταστάθηκαν Σύροι στη Θράκη. Ανάμεσα στους νέους εποίκους, οι πιο σημαντικοί ήταν οι Αρμένιοι, των οποίων η ροή στην αυτοκρατορία κράτησε πολλούς αιώνες. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στην Καππαδοκία και σε άλλες περιοχές της Ανατολικής Μικράς Ασίας, άλλοι στη Θράκη, άλλοι στην περιοχή της Περγάμου.Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, όταν η Βυζαντινή αυτοκρατορία διαμελιζόταν κι εκθρονίστηκε ο Παφλαγόνας αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α΄Κομνηνός, τα εγγόνια του, Αλέξιος και Δαβίδ, βρήκαν καταφύγιο κοντά στη γεωργιανή θεία τους, Θάμαρ.Κατέλαβαν την Τραπεζούντα κι ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος με αυτοκράτορα τον Αλέξιο. Έτσι, ιδρύθηκε από Παφλαγόνες με τη βοήθεια Ιβήρων η αποκαλούμενη σήμερα «Αυτοκρατορία τής Τραπεζούντας», η οποία κατοικούνταν από μια πανσπερμία φυλών (Λαζούς, Σελτσούκους, Αρμένιους, Κούδρους, Παφλαγόνες κ.λπ.), που ουδεμία σχέση είχαν με την Ελλάδα ή κάποιο στοιχείο τού ελληνικού πολιτισμού, αλλά ούτε και με το Βυζάντιο, στο οποίο αρνήθηκαν να επανενταχθούν μετά την εκδίωξη των Φράγκων. Ο βασιλιάς τους αποκαλούταν «πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας».
ΆΛΛΟ Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ.
Όσο δικαίωμα έχουν οι Σλάβοι και οι Αλβανοί που κατοικούν στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας να αυτοπροσδιορίζονται σαν Μακεδόνες, άλλο τόσο δικαίωμα έχουν οι Σλάβοι, οι Αλβανοί, οι Βλάχοι, οι Σαρακατσάνοι οι Ενετοί και κάθε άλλης καρυδιάς καρύδι που κατοικεί στην Ελληνική χερσόνησο να αυτοπροσδιορίζονται σαν Έλληνες.Κανένας από τους λαούς της Βαλκανικής όμως, που σήμερα αυτοπροσδιορίζονται είτε σαν Έλληνες, είτε σαν Μακεδόνες, δεν είναι φυλετικά καθαροί απόγονοι ούτε των αρχαίων Μακεδόνων, ούτε των αρχαίων Ελλήνων.2. Δεν είναι copy-paste μιας μόνο μελέτης, αλλά συρραφή μελετών του Γιάννη Λάζαρη που μπορείς να βρεις στο www.freeinquiry.gr3. Κανένας δεν αμφισβητεί το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των Ποντίων. Αυτό που αμφισβητείται είναι ότι είναι καθαροί φυλετικά απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων.
Ο πληθυσμός του ήταν στην πλειοψηφία του μη Ελληνικός. Αποτελούταν από διάφορα φύλα, που μιλούσαν 22 γλώσσες.Οι Ρωμαίοι κατόρθωσαν να το καταλύσουν μετά από μακρούς αγώνες και το μετέτρεψαν σε επαρχία της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας. Βαθμιαία, όλα τα τμήματα τού Πόντου προσαρτήθηκαν στο Ρωμαϊκό κράτος και αποτέλεσαν μέρος της Γαλατίας. Η περίοδος της ρωμαιοκρατίας και της επικράτησης τού χριστιανισμού σηματοδότησε την απώλεια τού ονόματος «Έλληνας» -το οποίο εξ άλλου σε ορισμένες περιπτώσεις είχε αποκτήσει θρησκευτική σημασία δηλώνοντας τον παγανιστή- και την παράλληλη επικράτηση τού ονόματος «Ρωμαίος», δηλαδή Ρωμιός, που επιβιώνει μέχρι σήμερα.Κατά τη βυζαντινή περίοδο κυριότερος λαός της περιοχής ήταν οι Λαζοί, οι οποίοι ανήκουν στην Ιβηρική ομοφυλία τού Καυκάσου. Οι Λαζοί εκχριστιανίστηκαν επί Ιουστινιανού (6ος αι.), όπως κι οι φυλές των Κόλχων, και των Τζάνων.Σημαντικές απώλειες στους πληθυσμούς προκαλούσαν οι επιδημίες, όπως π,χ, η μεγάλη πανώλη τού 541/542. Λοιμοί συγκλόνισαν την αυτοκρατορία κι άλλες φορές, όπως το 558, το 560/1, το 585, το 602, 746-747 κ.λπ.. Σύμφωνα με υπολογισμούς, το ποσοστό απωλειών από τους λοιμούς φτάνει το 40% για τη Μικρά Ασία.Η μεγαλύτερη από τις εθνογραφικές μεταβολές, που υπέστη το Βυζάντιο, ήταν μετά τον 6ο αιώνα, όταν έγινε μαζική εγκατάσταση των Σλάβων στη Βαλκανική. Παράλληλα, οι Άραβες έκαναν συχνές επιθέσεις στη Μικρά Ασία όχι μια και δυο φορές, αλλά σχεδόν κάθε χρόνο επί διακόσια περίπου χρόνια. Αρκετές επιδρομές έφταναν ως τον Εύξεινο Πόντο, το Αιγαίο, ακόμα και την Κωνσταντινούπολη.Κάθε φορά, που έκαναν εισβολή, λεηλατούσαν κι έπαιρναν αιχμαλώτους, που πουλιούνταν στα σκλαβοπάζαρα, ενώ οι Βυζαντινοί έκαιγαν τις σοδειές, για να στερούν τον εχθρό από εφόδια. Πολλές μικρασιατικές πόλεις δηώνονταν, καταστρέφονταν, ερημώνονταν. Η Πέργαμος για αιώνες ήταν ένα ασήμαντο πολίχνιο, η Νύσσα κι η Καππαδοκία έμειναν ερημωμένες έως τον 9ο αιώνα. Το ίδιο και στο Αιγαίο. Πολλά νησιά είχαν ερημωθεί ήδη από τα μέσα τού 7ου αιώνα, όταν ο Αραβικός στόλος άρχισε να κυριαρχεί στην ανατολική Μεσόγειο με κορύφωση της κυριαρχίας του την κατάληψη της Κρήτης (823-828).
Δεν είναι δύσκολο να φανταστούμε τις συνέπειες αυτής τής μακρόχρονης διαδικασίας: μεγάλο μέρος της Μικράς Ασίας είχε καταστραφεί κι είχε μειωθεί ο πληθυσμός της σχεδόν ανεπανόρθωτα. Είχε δημιουργηθεί ένα τεράστιο δημογραφικό κενό. Τη μείωση των πληθυσμών μαρτυρεί η εποικιστική πολιτική των Αυτοκρατόρων. Σλαβοβουλγαρικοί και Αρμενιακοσυριακοί πληθυσμοί χρησιμοποιήθηκαν σε μεγάλη κλίμακα για την εφαρμογή της πολιτικής αυτής.Η αυτοκρατορία χρειαζόταν επειγόντως γεωργούς και στρατιώτες. Ο Κώνστας Β΄ (7ος αι.) μετέφερε στη Μικρά Ασία Σλάβους αιχμαλώτους. Ο Ιουστινιανός Β΄ μετακίνησε μεγάλο πλήθος Σλαβοβούλγαρων στη Βιθυνία. Κατ΄αρχή στάθηκε άτυχος, γιατί οι περισσότεροι από αυτούς λιποτάκτησαν προς τον εχθρό, με αποτέλεσμα ο αυτοκράτορας να επιβάλει σκληρά αντίποινα στις οικογένειές τους. (Θεοφάνης: «Χρονογραφία», έκδ. C. de Boor, Λειψία, 1883, σελ. 365). Παρ΄όλα αυτά, μαθαίνουμε, ότι 208.000 σλάβοι μετανάστευσαν στη Βιθυνία με τη θέλησή τους στη δεκαετία τού 760. (Νικηφόρος Πατριάρχης: «Ιστορία σύντομος», έκδ. C. de Boor, Λειψία, 1880, σελ. 68-9). Τον 8ο αιώνα εγκαταστάθηκαν Σύροι στη Θράκη. Ανάμεσα στους νέους εποίκους, οι πιο σημαντικοί ήταν οι Αρμένιοι, των οποίων η ροή στην αυτοκρατορία κράτησε πολλούς αιώνες. Πολλοί εγκαταστάθηκαν στην Καππαδοκία και σε άλλες περιοχές της Ανατολικής Μικράς Ασίας, άλλοι στη Θράκη, άλλοι στην περιοχή της Περγάμου.Μετά την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Λατίνους, όταν η Βυζαντινή αυτοκρατορία διαμελιζόταν κι εκθρονίστηκε ο Παφλαγόνας αυτοκράτορας Ανδρόνικος Α΄Κομνηνός, τα εγγόνια του, Αλέξιος και Δαβίδ, βρήκαν καταφύγιο κοντά στη γεωργιανή θεία τους, Θάμαρ.Κατέλαβαν την Τραπεζούντα κι ίδρυσαν ανεξάρτητο κράτος με αυτοκράτορα τον Αλέξιο. Έτσι, ιδρύθηκε από Παφλαγόνες με τη βοήθεια Ιβήρων η αποκαλούμενη σήμερα «Αυτοκρατορία τής Τραπεζούντας», η οποία κατοικούνταν από μια πανσπερμία φυλών (Λαζούς, Σελτσούκους, Αρμένιους, Κούδρους, Παφλαγόνες κ.λπ.), που ουδεμία σχέση είχαν με την Ελλάδα ή κάποιο στοιχείο τού ελληνικού πολιτισμού, αλλά ούτε και με το Βυζάντιο, στο οποίο αρνήθηκαν να επανενταχθούν μετά την εκδίωξη των Φράγκων. Ο βασιλιάς τους αποκαλούταν «πιστός βασιλεύς και αυτοκράτωρ πάσης Ανατολής, Ιβήρων και Περατείας».
- Οι Ίωνες κατά την εποχή του Χαλκού ήταν εξαπλωμένοι μεταξύ της Εύβοιας, της Αττικής και της βορειοανατολικής Πελοποννήσου. Το 1100 π.Χ. περίπου κατά την αρχή της γεωμετρικής περιόδου, που σηματοδοτήθηκε από την κάθοδο των Δωριέων, οι ανακατατάξεις στο εσωτερικό της Ελληνικής χερσονήσου τους ανάγκασαν να εγκαταλείψουν μεγάλο μέρος της περιοχής στην οποία ζούσαν. Οι μετακινήσεις αυτές των αρχαίων ελληνικών φύλων ονομάζονται Α' Ελληνικός αποικισμός. Οι Ίωνες λοιπόν μετακινήθηκαν προς τα ανατολικά δημιουργώντας αποικίες στα νησιά του Αιγαίου (Χίος, Σάμος κ.α.) καθώς και στην κεντρική Μικρά Ασία, στην περιοχή γνωστή ως Ιωνία. Το μεγαλύτερο μέρος των νησιών του Αιγαίου, με εξαίρεση τη Λέσβο, την Τένεδο και τη Ρόδο αποικήθηκε από τους Ίωνες, ενώ οι σημαντικότερες αποικίες στην Ιωνία ήταν η Μίλητος και η Έφεσος. Η δημιουργία αποικιών στη Μικρά Ασία ήταν μια προοπτική που χρόνια απασχολούσε τα αρχαία ελληνικά φύλα και κυρίως τους Αχαιούς, δεδομένου ότι ήταν πολύ πιο εύπορα από την ορεινή και σχετικά άγονη ελληνική χερσόνησο.
- Δεύτερος ελληνικός αποικισμός ονομάστηκε η οργανωμένη αποικιακή εξάπλωση των αρχαίων Ελλήνων στον χώρο της Μεσογείου και του Εύξεινου Πόντου, κατά την περίοδο του 8ου, του 7ου και του 6ου αιώνα π.Χ. Ο αποικισμός αυτός διέφερε από τον πρώτο αποικισμό γιατί αποτέλεσε οργανωμένη επιχείρηση από την μητρόπολη σε αντίθεση με την απλή μετακίνηση φυλών που συντελέστηκε κατά τον πρώτο αποικισμό. Πολλές αποικίες που ιδρύθηκαν αυτή την περίοδο εξελίχθηκαν σε πόλεις ισχυρές και έγιναν ανεξάρτητες από την μητρόπολη.
- Στον αποικισμό του Εύξεινου Πόντου πρωτοστάτησαν οι Μεγαρείς και κάποιες Ιωνικές πόλεις όπως η Μίλητος, η Φώκαια και η Τέως. Οι περισσότερες αποικίες στην περιοχή του Πόντου και της Προποντίδας ιδρύθηκαν τον 7ο αιώνα π.Χ. Στην περιοχή της Προποντίδας οι Μεγαρείς ίδρυσαν τις πόλεις Αστακό, Χαλκηδόνα και Βυζάντιο σε ιδιαίτερα προνομιακές θέσεις. Η Μίλητος ίδρυσε την Κύζικο και οι Φωκαείς την Λάμψακο[5].Στην περιοχή του Εύξεινου πόντου στις δυτικές ακτές οι Μεγαρείς ίδρυσαν τις πόλεις Σηλυμβρία και πολύ αργότερα την Μεσημβρία. Λίγο βορειότερα στην περιοχή της σημερινής Ρουμανίας οι Μιλήσιοι ίδρυσαν τις πόλεις Ίστρια και Οργάμη. Μία ακόμα πόλη που ίδρυσε η Μίλητος στην δυτική ακτή του Εϋξεινου Πόντου ήταν η Απολλωνία. Στα νότια του Εϋξεινου πόντου σημαντικότερη αποικία ήταν η Σινώπη που σύμφωνα με την επικρατέστερη άποψη ήταν αποικία της Μιλήτου. Η ακριβής χρονολογία ίδρυσής της δεν είναι σήμερα γνωστή αλλά φαίνεται πως ιδρύθηκε κατά στα μέσα περίπου του 7ου αιώνα π.Χ[5]. Η Σινώπη με την σειρά της ίδρυσε στην περιοχή του Πόντου τις πόλεις Τραπεζούντα, Κερασούντα, Κύτωρο, Κοτύωρα, Κρώμνα, Πτέριον, Τίειον κ.α. Σημαντική πόλη που ιδρύθηκε στην νότια ακτή του Εύξεινου Πόντου ήταν επίσης η Μεγαρική αποικία Ηράκλεια που ιδρύθηκε στα μέσα του 6ου αιώνα π.Χ..Στην βόρεια ακτή του Εύξεινου Πόντου κυριάρχησε η Μίλητος. Οι αποικίες της Μιλήτου σ' αυτή την περιοχή του Εύξεινου Πόντου ήταν η Ολβία και το Παντικάπαιο (σημερινό Κερτς). Κατά την διάρκεια του 6ου αιώνα π.Χ. οι Μιλήσιοι ίδρυσαν στην περιοχή της σημερινής Ουκρανίας την Οδησσό[5]. Βορειότερα από τις εκβολές του Δούναβη οι Έλληνες αποίκησαν ένα νησάκι, το σημερινό Μπερεζάν (πιθανόν τότε να ήταν χερσόνησος). Αυτό βρίσκεται στις εκβολές των ποταμών Μπουγκ (για τους αρχαίους Έλληνες, ποταμός Ύπανις) και Δνείπερου (οι αρχαίοι τον όνόμαζαν Βαρυσθένη). Η νησίδα ή χερσόνησος ονομαζόταν από τους αρχαίους Βαρυσθενίδα. Απέναντι από αυτήν, βρισκόταν ήδη ή οικοδομήθηκε αργότερα η Ολβία. Δίπλα στην Ολβία οικοδομήθηκε άλλη μία ελληνική αποικία -αυτή είχε ως μητρόπολη την Ιστρία.Στη χερσόνησησο της Κριμαίας (οι Ελληνες τότε την ονόμαζαν Ταυρική Χερσόνησο ή Χερσόνησο των Ταύρων) ιδρύθηκαν επίσης οι πόλεις Συμφερόπολη (κοντά στο σημερινό Ζολοτόι), Νυμφαίον και Ερμώνασσα (κοντά στο σημερινό Κεκουβάτσκ). Στην Αζοφική Θάλασσα (Μαιώτιδα Λίμνη για τους αρχαίους) ιδρύθηκε η Ταναϊδα (στο Ροστόφ), η Τυριτάκη, το Μυρμήκιον, η Κερκίνη και η Φαναγορεία -η τελευταία ήταν αποικία Τηίων.Στα ανατολικά παράλια που ανήκαν στην αρχαία Κολχίδα και τα οποία σήμερα στο μεγαλύτερο μέρος τους ανήκουν κυρίως στη Γεωργία και στην αυτόνομη περιοχή της Αμπχαζίας,Έλληνες ίδρυσαν την πόλη Φάσι και τη Διουσκουριάδα. Η τελευταία ονομάστηκε Σεβαστούπολη από τους Ρωμαίους και τους Βυζαντινούς και εκεί βρίσκεται σήμερα το Σουχούμι) -τα ερείπια των αρχαίων και βυζαντινών κτισμάτων βρίσκονται κυρίως κάτω από το νερό πλέον.
ΆΛΛΟ Η ΦΥΛΕΤΙΚΗ ΚΑΘΑΡΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΑΛΛΟ Ο ΕΘΝΙΚΟΣ ΑΥΤΟΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΜΟΣ.
Όσο δικαίωμα έχουν οι Σλάβοι και οι Αλβανοί που κατοικούν στην ευρύτερη γεωγραφική περιοχή της Μακεδονίας να αυτοπροσδιορίζονται σαν Μακεδόνες, άλλο τόσο δικαίωμα έχουν οι Σλάβοι, οι Αλβανοί, οι Βλάχοι, οι Σαρακατσάνοι οι Ενετοί και κάθε άλλης καρυδιάς καρύδι που κατοικεί στην Ελληνική χερσόνησο να αυτοπροσδιορίζονται σαν Έλληνες.Κανένας από τους λαούς της Βαλκανικής όμως, που σήμερα αυτοπροσδιορίζονται είτε σαν Έλληνες, είτε σαν Μακεδόνες, δεν είναι φυλετικά καθαροί απόγονοι ούτε των αρχαίων Μακεδόνων, ούτε των αρχαίων Ελλήνων.2. Δεν είναι copy-paste μιας μόνο μελέτης, αλλά συρραφή μελετών του Γιάννη Λάζαρη που μπορείς να βρεις στο www.freeinquiry.gr3. Κανένας δεν αμφισβητεί το δικαίωμα αυτοπροσδιορισμού των Ποντίων. Αυτό που αμφισβητείται είναι ότι είναι καθαροί φυλετικά απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. Εγκυκλοπαίδεια του ποντιακού Ελληνισμού, Ιστορία-Λαογραφία-Πολιτισμός, τ.Γ, έκδοση Μαλλιάρης-Παιδεία.
2. Πρωία Θράκης, Α. Αντωνιάδου, Κομοτηνή, αρ.φ. 781, 28.7.60., Ι. Κανδηλάπτου-Κάνεως, Διευκρίνησις των ονομαισιών Πόντιοι-Λαζοί.
3. Μαριάννα Κορομηλά, Οι έλληνες στη Μαύρη Θάλασσα, από την εποχή του Χαλκού ως τις αρχές του 20ου αιώνα, Πανόραμα. Αθήνα 1991.
4. Ι Σαλτσή, Και πάλι για τους Πόντιους και τους Λαζούς, εξ οικείων τα βέλη-αδέσποτα όμως, Ποντιακή Εστία, έτος 11ον, τ.130-132, 1960.
5. Ι. Κανδηλάπτου, Εθνολογικά μελετήματα, Βήματα προς την αλήθειαν, Ποντιακή Εστία, έτος 12ον, τ.133-134, 1961.
6. Διαφωτιστικόν φυλλάδιον, Περί της χωριστής εθνότητος των Λαζών. Περί της χωριστής εθνότητος των Λαζών εντελώς ξένης προς τους Ελληνοποντίους, Θεσσαλονίκη 1969.
