Επόμενος σοφός στην κατάταξη του Διογένη Λαέρτιου είναι ο Σόλων ο Αθηναίος (630-560 π.κ.ε.). Ο Σόλων του Εξηκεστίδου ήταν ποιητής, ωστόσο έμεινε στην Ιστορία εξαιτίας της πολιτικής του δράσης αλλά και των θεμελίων που έβαλε για την εδραίωση του πολιτεύματος της δημοκρατίας. Ταξίδεψε πολύ, ίδρυσε αποικία στην Μικρά Ασία, η οποία ονομάστηκε προς τιμήν του Σολοί, ενώ καταγόταν από την αριστοκρατική οικογένεια των Κοδριδών, που οι ρίζες της έφταναν μέχρι τον μυθικό βασιλιά-ιερέα της Αθήνας Κόδρο.
Αγαπούσε τα ποιήματα του Ομήρου, λέγεται μάλιστα ότι τα μεγάλα έπη σώθηκαν από αυτόν. Σε αυτόν προσδίδεται το άλλο μεγάλο ρητό των Δελφών «Μηδέν άγαν», αν και υπάρχουν εκείνοι που υποστηρίζουν ότι είναι του Χίλωνα. Από τον Σόλωνα, όπως αφήνει να εννοηθεί ο Πλούταρχος στο έργο του για τον Θεμιστοκλή, ξεκίνησε μια φιλοσοφική ομάδα της οποίας μέλος ήταν και ο Θεμιστοκλής, ενώ δάσκαλός του αναφέρεται ο Μνησίφιλος από τον δήμο Φρεάρριο. Ο Μνησίφιλος, σύμφωνα με τον Πλούταρχο, μέσω των λόγων και των ρητών του Σόλωνα δημιούργησε αυτή την φιλοσοφική κίνηση με πολιτική κατεύθυνση ώστε τα μέλη της να γίνονται ικανοί πολιτικοί.
Ο Χίλων ο Λακεδαιμόνιος ήταν γιος του Δαμαγήτου και ελεγειακός ποιητής. Διατέλεσε έφορος στην Σπάρτη περίπου το 556 π.κ.ε. οπότε και νομοθέτησε, ενώ σε αυτόν αποδίδονται τα περισσότερα ρητά των Δελφών. Λέγεται ότι καταγόταν από τον Βράγχο, που θεωρούταν γιος του Απόλλωνα και γενάρχης του ιερατικού γένους των Μιλήσιων Βραγχιδών. Πέθανε σε μεγάλη ηλικία, όταν ο γιος του στέφτηκε ολυμπιονίκης στην πυγμαχία, πιθανότατα το 548 π.κ.ε. Από το πλήθος των ρητών του προήλθε η φιλοσοφική κίνηση των Λακωνιστών, δηλαδή όσων προσπαθούσαν να λακωνίζουν στην γλώσσα αλλά οι λόγοι τους να είναι μεστοί σε νόημα.
Ο Πιττακός ο Μυτιληναίος (650-570 π.κ.ε.) ήταν γιος του Υρραδίου από την Θράκη. Με την βοήθεια των αδελφών του ποιητή Αλκαίου ανέτρεψε τον τύραννο της Λέσβου Μέλαγχρο και έγινε ο ίδιος τύραννος του νησιού με την προτροπή των κατοίκων. Θέσπισε νόμους και όταν σταθεροποίησε το πολίτευμα, αποχώρησε από την εξουσία σε μια έκταση που του πρόσφεραν τιμητικά. Έγραψε ποιήματα και τα ρητά των Δελφών που του αποδίδονται είναι πολλά.
Ο Βίας ο Πριηνέας (640-560 π.κ.ε.) ήταν γιος του Τευτάμου και καταγόταν από την Θήβα, από οικογένεια Ηρακλειδών. Έγινε τύραννος και διοίκησε την πόλη του Πριήνη για ένα διάστημα θεσπίζοντας νόμους, ενώ θεωρούταν δεινός συνήγορος που έπαιρνε όμως μέρος σε δίκες μονάχα για δίκαιες υποθέσεις. Πέθανε υπέργηρος κατά την διάρκεια μιας δίκης.
Ο Κλεόβουλος ο Λίνδιος ήταν γιος του Ευαγόρα για τον οποίο έλεγαν ότι καταγόταν από οικογένεια Ηρακλειδών. Ήταν ποιητής και τύραννος της Λίνδου, πέθανε σε ηλικία 70 ετών. Ήταν υπέρμαχος της μόρφωσης και της εκπαίδευσης των γυναικών και η κόρη του Εύμητη ή Κλεοβουλίνη ήταν ονομαστή ποιήτρια αινιγμάτων.
Ο Περίανδρος ο Κορίνθιος (660-585 π.κ.ε.) ήταν γιος του Κύψελου και απόγονος Ηρακλειδών. Διαδέχτηκε τον πατέρα του ως τύραννος της Κορίνθου το 625 π.κ.ε. περίπου. Ωστόσο, υπάρχει η άποψη ότι ο Περίανδρος ο σοφός δεν ήταν ο τύραννος της Κορίνθου, αλλά κάποιος ξάδερφός του με το ίδιο όνομα, που έζησε την ίδια εποχή στην Αμβρακία. Όποιος διαβάσει τα βιογραφικά στοιχεία του τυράννου θα καταλάβει ότι επρόκειτο για έναν άνθρωπο βίαιο, εκδικητικό και οξύθυμο, τα ρητά όμως που του προσδίδουν παρουσιάζουν έναν εντελώς διαφορετικό άνθρωπο που δεν έχει σχέση με φόνους και αιματηρές δολοπλοκίες. Πιθανότατα ισχύει ότι ο ξάδελφος του τυράννου, ο Περίανδρος από την Αμβρακία, ήταν ο πραγματικός σοφός κι όχι ο ίδιος ο τύραννος. Μια υπόθεση είναι ότι ο τύραννος κάλεσε τον σοφό στην Κόρινθο για να νομοθετήσει, εκείνος κατά αυτόν τον τρόπο απέκτησε κάποια φήμη και εξουσία, με αποτέλεσμα να τον μπερδεύουν και οι ξένοι να τον ταυτίζουν με τον ξάδελφο του, κάτι που με το πέρασμα του χρόνου παγιώθηκε λανθασμένα.
Με την αναφορά όμως στον Περίανδρο δεν τελειώνει η παρουσίαση των επτά σοφών. Κάποιοι αμφισβητούσαν μερικούς από αυτούς βάζοντας άλλους στην θέση τους, ενώ υπήρχαν και εκείνοι που ανέβαζαν τον αριθμό τους σε δέκα ή και δεκαεπτά. Φυσικά δεν θα παρουσιάσω και τους δεκαεπτά, αλλά θα αναφερθώ σε εκείνους που πιθανότατα ανήκαν στους επτά σοφούς.
Ο Μύσων του Στρύμωνος καταγόταν από το χωριό Χηνάς της Οίτης και θεωρούταν ένας από τους επτά σοφούς της αρχαιότητας. Ωστόσο, επειδή ο ίδιος αποζητούσε την αφάνεια και απέφευγε τους ανθρώπους και τις συναθροίσεις, ήταν και παρέμεινε άγνωστος. Σύμφωνα με την ιστορία, τον ανακάλυψε ο Χίλων όταν απευθύνθηκε στο μαντείο των Δελφών για να μάθει αν υπάρχει κάποιος σοφός. Τις ρήσεις του μάλιστα, όπως αναφέρεται, οικειοποιήθηκε ο Πεισίστρατος ο τύραννος των Αθηναίων. Πέθανε ενενήντα επτά χρονών. Ο Πλάτων στο έργο του Πρωταγόρας τον αναφέρει σαν έναν από τους σοφούς αντί του τυράννου Περίανδρου.
Ο Επιμενίδης ο Κρητικός ήταν γιος του Φαιστίου από την Κνωσό. Γι’ αυτόν υπήρχε η φήμη ότι όταν ήταν μικρός, πήγε να ψάξει ένα πρόβατο και μπήκε σ’ ένα σπήλαιο όπου κοιμήθηκε κουρασμένος και ξύπνησε ύστερα από 57 χρόνια, οπότε άρχισε και η δράση του. Τον κάλεσαν στην Αθήνα έπειτα από χρησμό γύρω στο 592 π.κ.ε. για να τους σώσει από μια επιδημία πανούκλας ή για να τους εξιλεώσει από το «Κυλώνειο Αγος». Λέγεται ότι πέθανε 154 ή 157 χρονών. Έγραψε επικά ποιήματα για τους Αργοναύτες, τους Κουρήτες, μια θεογονία και ένα έργο για το πολίτευμα των Κρητικών. Επίσης, αναφέρεται ότι έδωσε στον Σόλωνα επιστολή όπου του υποδείκνυε ένα πολίτευμα διακυβέρνησης το οποίο είχε σχεδιάσει ο βασιλιάς Μίνωας για τους Κρητικούς. Τέλος, ο Φερεκύδης ο Σύριος (από το νησί Σύρο) ήταν γιος του Βαβύος και μαθητής του Πιττακού. Ο Φερεκύδης έγραψε ένα βιβλίο Περί Φύσεως και Θεών και ήταν δάσκαλος του Πυθαγόρα από τον οποίο ξεκίνησε η φιλοσοφική κίνηση των Πυθαγορείων.
Ποιος ήταν όμως ο ρόλος αυτών των σοφών και γιατί προωθήθηκαν τόσο;
Την απάντηση στο ερώτημα δίνουν οι ίδιοι μέσω των ρητών τους. Οι λακωνικές σοφές ρήσεις τους είναι το απαύγασμα της ανθρώπινης σκέψης, είναι το «ελληνικό θαύμα» της γνώσης που μπορεί να γίνει εργαλείο για την αναπτέρωση του ηθικού των ανθρώπων της κάθε εποχής, παρούσας και μελλοντικής, αλλά και να γίνουν ο δρόμος προς μια τρόπον τινά «φιλοσοφική» τελείωση-ολοκλήρωση. Όλες αυτές οι ρήσεις προωθούνταν από το ιερατείο με σκοπό την εκπαίδευση των Ελλήνων, την ηθική διαπαιδαγώγησή τους και την σφυρηλάτηση της ευσυνειδησίας τους. Το ότι τελικά κατάφεραν οι Έλληνες και απέκτησαν ελεύθερη συνείδηση οφειλόταν πρωτίστως σε αυτές τις διδαχές και κατά δεύτερον σε όλα τα υπόλοιπα.
Ο κοινωνικός ρόλος, λοιπόν, των Δελφών επιτελούταν διαμέσου των χρησμών, σε θεοκρατικό επίπεδο και με θεοφοβική τεχνική, αλλά πολύ περισσότερο διαμέσου των ηθικών κανόνων που διέδιδε, όπως, για παράδειγμα, «μηδέν άγαν» (:τίποτα υπερβολικό), «γνώθι σαυτόν», «φόνου απέχου», «μακριά της κακίας», «βία μην έχεις», «πράττε δίκαια», «άρχε εαυτού» και πλείστων άλλων που ομοιάζουν με τους ηθικούς κανόνες του χριστιανισμού, αλλά και με τις διαπιστώσεις της σύγχρονης ψυχολογίας και των λοιπών σύγχρονων θεωριών περί ανθρώπινης συμπεριφοράς.
Το ιερατείο προωθούσε έναν συγκεκριμένο τρόπο συμπεριφοράς, στον οποίο ηγεμόνευε η ρήση «γνώθι σαυτόν», με σκοπό την διαμόρφωση του χαρακτήρα των ανθρώπων και την κατεύθυνση των ανθρώπινων πράξεων προς μια ανώτερη θεϊκή επιδίωξη. Με αυτές τις σοφές ρήσεις, όπως, για παράδειγμα, «μέτρον άριστον», «μη ζητάς όρκους», «επιδίωκε ομόνοια», «γίνε σοφός», «κυριάρχησε την γλώσσα σου», «μην ζητάς τον πλούτο», «δοκίμαζε καθημερινά το ήθος σου», «μην πιστεύεις στην τύχη», «συμπάσχε τους ατυχείς», «αντιτάσσου την διαβολή», «αγωνίσου υπέρ του δικαίου», κτλ. το ιερατείο πέτυχε αυτό που σήμερα θαυμάζουν όλοι στους αρχαίους ‘Έλληνες: την αληθινή συνείδηση του ελεύθερου ανθρώπου.
Επίσης, εδώ πρέπει να προστεθεί και ο ρόλος που έπαιξαν όλοι αυτοί οι άνδρες για την εξάπλωση της φήμης των Δελφών. Όπως φαίνεται από τα κείμενα, η αναγνωρισμένη από τους Έλληνες σοφία τους διαφημίστηκε σε πολλούς μονάρχες των βασιλείων της Μεσογείου, οι οποίοι έσπευσαν να ζητήσουν την συμβολή τους σε διάφορα θέματα πολιτικής φύσης. Το πιθανότερο είναι ότι η φήμη των Δελφών στα αλλοδαπά βασίλεια προϋπήρχε των επτά σοφών, αλλά μέσω αυτών αυξήθηκε και εδραιώθηκε η αναμεταξύ τους σχέση. Έτσι βλέπουμε ότι οι βασιλιάδες των μεγαλύτερων κρατών της εποχής, όπως ο Μίδας της Φρυγίας, ο Αλυάττης και ο γιος του Κροίσος της Λυδίας, ο Κύρος της Περσίας, ο Άμασις της Αιγύπτου, έχουν άμεση σχέση με τους Έλληνες σοφούς αλλά και με το μαντείο των Δελφών, το οποίο μέσω των χρησμών του χαράσσει την κοινωνικοπολιτική πορεία και αυτών των χωρών αποκτώντας οικουμενική δράση.
Τώρα για το πώς αναγνωρίστηκαν ως σοφοί όλοι αυτοί οι άνδρες υπάρχει μια ωραία ιστορία-μύθος. Λέγεται, λοιπόν, ότι κάποτε κάποιοι νέοι αγόρασαν προκαταβολικά από Μιλήσιους ψαράδες την ψαριά των διχτύων τους. Όταν όμως ανοίχτηκαν τα δίχτυα, βρέθηκε μέσα τους ένας χρυσός τρίποδας. Οι ψαράδες τότε αρνήθηκαν να πουλήσουν και θέλησαν να επιστρέφουν τα χρήματα, με αποτέλεσμα να ξεκινήσει αντιδικία για την λύση της οποίας έφτασαν μέχρι το μαντείο των Δελφών. Ζήτησαν, δηλαδή, την βοήθεια του Απόλλωνα για να τους πει σε ποιον ανήκει ο τρίποδας.
Ο χρησμός που έλαβαν ήταν ο εξής: «Απόγονε της Μιλήτου, ρωτάς τον Φοίβο για τον τρίποδα; Όποιος είναι πρώτος στην σοφία, σε αυτόν ανήκει ο τρίποδας».
Οι Μιλήσιοι τον μοναδικό που γνώριζαν και θεωρούσαν σοφό ήταν ο Θαλής, έτσι του πρόσφεραν τον τρίποδα. Ο Θαλής με την σειρά του είχε ακούσει για τον Βίαντα και έστειλε σε εκείνον τον τρίποδα, μη αποδεχόμενος τον τίτλο του πρώτου σε σοφία ανθρώπου. Επίσης, ο Βίας έστειλε τον τρίποδα σε άλλον, με αποτέλεσμα να περάσει απ’ όλους και να καταλήξει στον Σόλωνα. Ο Σόλων είπε ότι «πρώτος σε σοφία είναι ο Θεός» και έστειλε τον τρίποδα στους Δελφούς. Δηλαδή ο Αθηναίος σοφός θεώρησε ότι σοφότερος όλων είναι ο Θεός, γι’ αυτό και του αφιέρωσε τον τρίποδα.
Υπάρχουν διάφορες παραλλαγές αυτής της ιστορίας, ανάλογα με τον συγγραφέα, όπως, για παράδειγμα, ότι επρόκειτο για χρυσό κύπελλο κι όχι για τρίποδα ή ότι πρώτος πήρε τον τρίποδα ο Βίας κι όχι ο Θαλής, αλλά στην ουσία τους όλες αυτές είναι ίδιες: κανένας δεν οικειοποιήθηκε τον τρίποδα και ο τελευταίος τον αφιέρωσε στον Απόλλωνα. Το ελάχιστο που μπορεί να σημαίνει αυτή η ιστορία είναι ότι οι επτά σοφοί υπόκειντο στις βουλές-νόμους τσυ Απόλλωνα. Προσέξτε μάλιστα, του Απόλλωνα όχι του Δία, δεν έστειλαν δηλαδή τον τρίποδα στον Δία, τον πατέρα των Θεών, τον μεγαλύτερο απ’ όλους, αλλά στον Απόλλωνα.
